Ανίτα Ρατσβελισβίλι : Οικουμενικό πολιτιστικό μήνυμα από την Αθήνα

143

του Κυριάκου Π. Λουκάκου

        Πόσο δύσκολη είναι η απομνημόνευση εξωτικών καλλιτεχνικών ονομάτων; Αντιστρόφως ανάλογη του βαθμού της επιτυχίας τους, φρονούμε. Είχαμε όντως αναρωτηθεί, αν θα καταφέρναμε να συγκρατήσουμε το μακρύ και δυσχερές στην προφορά του επώνυμο της Anita Rachvelishvili, όταν την πρωτοαντικρίζαμε σε μεγάλα λυρικά θέατρα με σαρωτικής έντασης ερμηνείες του κεντρικού ρεπερτορίου. Όταν όμως βρεθήκαμε αντιμέτωποι με την απίστευτης μουσικής και δραματικής δύναμης «Κάρμεν» της, το περασμένο καλοκαίρι στο -αδυσώπητο για άλλες ομοτέχνους της- Ηρώδειο, η Ρατσβελισβίλι (πόσο αυτονόητα εύκολο έμοιαζε μεμιάς το όνομά της!) δικαίωσε παραδειγματικά το όποιο έκθετο στη μομφή της υπερβολής εγκώμιο. Γιατί αδυνατούμε να ανακαλέσουμε στη μνήμη μιαν ιδιοσυγκρασιακά τόσο συμπαγή απόδοση της εμβληματικής τσιγγάνας που να υπηρετήθηκε με παρόμοια αίσθηση πειθαρχίας στη γραμμή του τραγουδιού, ιδίως δε στο απόγειο φωνητικής υγείας που σχεδόν προκαλεί για αισθητικές παρεκτροπές. Η «αντιπαράσταση φλογερής επιφάνειας με εκ βαθέων εσωτερικότητα», που διαπίστωνε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού ο κριτικός των Opera News της Μετροπόλιταν Όπερα,  ίσχυε πρωτόγνωρη και για εκείνες τις παραστάσεις του Φεστιβάλ Αθηνών. Οι δε άριες από τον «Δον Κάρλο», που μεταξύ άλλων παρακολουθήσαμε δια ζώσης στις 18 Ιουλίου,  επιβεβαίωσαν την αίσθηση του συνήθως φειδωλού Ρικάρντο Μούτι ότι «αναμφίβολα είναι η καλύτερη μέτζο του πλανήτη στον Βέρντι», ιδίως μάλιστα όταν ο επίφοβος αρχιμουσικός επαναλαμβάνει εμφατικά τη λέξη «αναμφίβολα»  στο τέλος της λακωνικής ετυμηγορίας του…

      

Anita Rachvelishvili and Lukas Karytinos at the Athens Roman Forum, 18.07.2020 [4]

  Στο πλαίσιο αυτό, η πρωτοβουλία του Υπουργείου Πολιτισμού, να εγκαινιάσει τον διμηνιαίο (18 Ιουλίου έως 15 Σεπτεμβρίου) κύκλο παρουσίασης πολλών διαφορετικών προγραμμάτων και αφιερωμάτων μουσικής, όπερας, οπερέτας και χορού, σε 70 αρχαιολογικούς χώρους ανά την Επικράτεια (πρόγραμμα «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός»), με την αφιλοκερδή μετάκληση της διάσημης Γεωργιανής μεσοφώνου, αναδείχθηκε πολλαπλώς εύστοχη στην τρέχουσα γεωπολιτική συγκυρία.  Από την άλλη πλευρά, η επιλογή της Ρωμαϊκής Αγοράς της Αθήνας γι’ αυτή την εναρκτήρια συναυλία απέφυγε τη μελαγχολία παρακολούθησης γεγονότων υπό συνθήκες κορωνοϊού σε καθιερωμένους συναυλιακούς χώρους και επιπλέον σεβάσθηκε την αφιερωμένη στο υγειονομικό προσωπικό της Χώρας εκδήλωση, υπό την αιγίδα και με την τιμητική παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας. Πάνω απ’ όλα όμως σηματοδότησε  ξεκάθαρα την ιδιαίτερου συμβολισμού στόχευση σε ένα διαπολιτισμικό κοινό. Σε αυτή τη στόχευση κατ’ εξοχήν εντάσσεται η υψηλών τεχνικών προδιαγραφών ήχου και εικόνας κινηματογράφηση της συναυλίας και η ευρεία διάθεσή της στην «Ευρωπαϊκή Ραδιοφωνική Ένωση» για αναμετάδοση από δεκάδες δημόσιες ραδιοφωνίες, μέλη της EBU, με πρώτη, το αμέσως επόμενο βράδυ της παράστασης, την ημετέρα ΕΡΤ 2!

          Με αρχαιοελληνική εσθήτα και λιτό διάδημα στην πλούσια, εβένινη κόμη  της, η «Ανίτα» (του πρόσφατου προσωπικού δίσκου της) υπερασπίσθηκε ένα εξαιρετικών απαιτήσεων και ανταποδόσεων πρόγραμμα, με άριες Ιταλικού και Γαλλικού ρεπερτορίου, διανθισμένες με ορχηστρικές σελίδες, και πέραν της πεπατημένης, από την εισαγωγή στη «Μήδεια» του Κερουμπίνι και το ιντερμέτζο από την «Αδριανή Λεκουβρέρ» του Τσιλέα ως το εμβατήριο της στέψης από τον «Προφήτη» του Μάγιερμπερ και τον «Βακχικό Χορό» από τον «Σαμψών και Δαλιδά» του Σαιν – Σανς, που απέδωσε συντεταγμένα η Ορχήστρα της ΕΛΣ υπό τον χαρισματικό στο είδος Λουκά Καρυτινό. Η παρουσία κοινού πυροδότησε αλησμόνητες προσωπογραφίες από την ήδη 36χρονη καλλιτέχνιδα,  όπως η Έμπολι, η πριγκίπισσα Ντε Μπουγιόν, η Δαλιδά. Το επίσημο πρόγραμμα ολοκληρώθηκε με την ευγενικού μεγαλείου και δωρικότητας ερμηνεία της άριας «Ω, αθάνατη λύρα μου» από την «Σαπφώ» του Γκουνώ, μια μνημειώδης ανάγνωση χάρη και στην εύπλαστη πλαισίωση της Ορχήστρας. Τα 3 αναπόφευκτα σόλι της  «Κάρμεν» ανταπέδωσαν γενναιόδωρα τον ενθουσιασμό των προσκεκλημένων για το προνόμιο φυσικής παρουσίας σ’ ένα συνολικά επίζηλης ποιότητας πολιτιστικό γεγονός. Καλοτάξιδο!