ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ – Η ΒΑΡΥΣΗΜΑΝΤΗ ΕΠΩΔΟΣ ΜΙΑΣ ΕΠΕΤΕΙΟΥ

232

του Κυριάκου Π. Λουκάκου

         Και πάνω που το 2017 έληγε με μάλλον συμβατικές απόπειρες απόδοσης τιμής στη συμπλήρωση 40 ετών από τον πρόωρο θάνατο της Μαρίας Κάλλας, ιδού ομοβροντία συμβολής στην επιβεβαίωση της εμβληματικής θέσης της με επίκεντρο εκπομπής και διάδοσης το Ωδείο Αθηνών. Τον σεβαστό και ιστορικό μουσικό θεσμό της πρωτεύουσας που αποτέλεσε το δεύτερο και σημαντικότερο εκπαιδευτικό ενδιαίτημα της μετέπειτα «απόλυτης πριμαντόνας», μετά το «Εθνικό Ωδείο» και την -πάντως όχι αμελητέα- φάση εκπαίδευσής της από τη Μαρία Τριβέλλα.

  Τις ημέρες αυτές, λοιπόν, τις ημερολογιακά έσχατες του Δεκεμβρίου, ιδιαίτερη θέση στην αποτίμησή μας  κατέκτησε, εν πρώτοις, η μικρή σε μέγεθος, αλλά σημαντική και πάντως παγκοσμίως αποκλειστική θεματική έκθεση του Ωδείου υπό τον γενικό τίτλο «Η Μαρία Κάλλας στο Ωδείο Αθηνών», που επιμελήθηκε η Έφορος του Αρχείου του Στέλλα Κουρμπανά, συνδυάζοντας υλικό του ιδίου με άλλο, εξίσου πολύτιμο, από το Αρχείο του Στάθη Αρφάνη, του ακαταπόνητου, σεμνού και διαχρονικά γενναιόδωρου ευπατρίδη των Ελλήνων συλλεκτών. Σε 5 μόλις προθήκες, που η καθεμιά τους αναφέρεται σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο, τεκμηριώνεται όχι μόνον η μαθητεία της νεαρής Μαριάνας (sic) Καλογεροπούλου στο Ωδείο, οι πολλοί και εν μέρει απρόσμενοι  τομείς του μαθησιακού της ενδιαφέροντος (α.ά. η ρυθμική γυμναστική!), ο μαθητικός και διδασκαλικός της περίγυρος, οι επιδόσεις της, αλλά και η τελευταία φάση της παραμονής της στην Ελλάδα, μέχρι το 1945, με τεκμήρια από τη νεανική επαγγελματική σταδιοδρομία της, πριν και μετά την αποφοίτησή της από το Ωδείο.  Δίκην επιμέτρου, η 5η προθήκη πραγματοποιεί ένα χρονικό άλμα στο έτος 1960, καλύπτοντας τον τελευταίο κύκλο «επίσημων» επισκέψεων της Ντίβας στη χώρα.

Την έκθεση περιηγηθήκαμε με την άνεσή μας πριν από τη συναυλία της 22ας   Δεκεμβρίου, όπου μάς ανέμενε μια διαφορετική συγκίνηση στο πρόσωπο της Βάσιας Αλάτη, μαθήτριας της σπουδαίας υψιφώνου και καθηγήτριας του Ωδείου Ιουλίας Τρούσσα και νυν υποτρόφου (στη Βιέννη) του «Σωματείου Υποτροφίες Μαρία Κάλλας». Η ήδη διακρινόμενη υψίφωνος παρουσίασε, συνοδευόμενη επαξίως στο πιάνο από τον Δημήτρη Μαρίνο, ένα απαιτητικό πρόγραμμα, ερανισμένο από τα μαθητικά εκείνα της Κάλλας στην Αθήνα και ενδεικτικό των δυνατοτήτων και της φιλοδοξίας αμφοτέρων. Μετά την κρυστάλλινα τραγουδισμένη aria antica από την «Αταλάντη» του Χαίντελ και μια -σχεδόν- ανεπίληπτη στρατοσφαιρική περιήγηση στο «Και εσαρκώθη» (Et incarnatus est) της ημιτελούς «Μεγάλης» λειτουργίας του Μότσαρτ, η καλλιτέχνις ερμήνευσε ικανοποιητικά μελωδίες του Γιοχάννες Μπράμς, του Ανρί Ντυπάρκ και -έξοχα- του Ιλντεμπράντο Πιτσέττι, προτού ολοκληρώσει θεαματικά το επίσημο πρόγραμμά της με μιαν υψηλής τεχνικής και μουσικότητας ερμηνεία της γνωστότερης άριας από τη «Semiramide» του Ροσσίνι. Ελεύθερη πλέον από το δικαιολογημένο αρχικό άγχος της, η νεαρή φιλοδώρησε το ενθουσιώδες κοινό με μιαν εκστατικής δεξιοτεχνίας  ιδιοποίηση των φεγγαρίσιων ονείρων της Λουτσία, στην καβατίνα της α’ πράξης από την κοσμοαγάπητη όπερα του Ντονιτζέττι, ενώ κατέκτησε επίζηλο επίπεδο πάλλουσας ερμηνευτικής υπέρβασης στην εκτός προγράμματος επανάληψη της μελωδίας του Μπράμς «Για την αιώνια αγάπη» (Von ewiger Liebe), ενισχύοντας μεθυστικά παρθενικές υποσχέσεις και προοπτικές που επιτείνουν την αδημονία για την εκπλήρωσή τους.

  Τελευταίος αναθηματικός σταθμός αυτής της «τριλογίας» εκδηλώσεων, υπήρξε η «κλειστή» παρουσίαση, στην αίθουσα «Άρης Γαρουφαλής» (10 Ιανουαρίου 2018), του εν τω μεταξύ ήδη προβαλλόμενου σε κινηματογραφικές αίθουσες ντοκυμαντέρ «Maria by Callas», δια χειρός του in loco παρισταμένου Tom Volf. Η επιτυχής επιλογή και συρραφή δημόσιων και ιδιωτικών συνεντεύξεων και λήψεων, με εντυπωσιακό εγχρωματισμό και εν γένει τεχνική επεξεργασία ενός εν μέρει μόνον γνωστού οπτικοακουστικού υλικού, καθώς και η ανάγνωση προσωπικών επιστολών της καλλιτέχνιδας από την αισθαντική φωνή της Fanny Ardant, απέδωσαν ένα πορτραίτο συνταρακτικά συνεκτικό στην ισομερή κάλυψη της Γυναίκας και της Ερμηνεύτριας. Μια προσωπογραφία που επιτέλους απαντά, αποκλειστικά μέσα από την παρουσία και τη δήλωση Εκείνης, διαχρονικά ερωτήματά μας, μ’ έναν τρόπο εσωτερικό, ειλικρινή και ακέραιο. Με τον ίδιο υποδόριο τρόπο που η Κάλλας ανέκαθεν κοινωνούσε στα «θύματα» του μαγνητισμού της, όπως εμείς, τον έρωτα και την τέχνη της. Μην το χάσετε!