Μια Κρητική … κριτική
Εφαλτήριο νέων -αλλά και καταφύγιο «αστέγων»- λυρικών καλλιτεχνών στο Ηράκλειο
Η ελληνική περιφέρεια πάσχει διαχρονικά από μια απέραντη έλλειψη λυρικών- και όχι μόνο- θεάτρων που θα μπορούσαν να προσφέρουν στο κοινό ποιοτικά ακούσματα και θεάματα μυώντας το σταδιακά στο μαγευτικό κόσμο της λυρικής τέχνης. Την παθογένεια αυτή καταπραΰνει σε έναν βαθμό το σχετικά νεοσύστατο Πολιτιστικό-Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου (ΠΣΚΗ), μια τολμηρή προσπάθεια που βρίσκει τις ρίζες της στα Ολυμπιακά έργα του 2004, με την ολοκλήρωσή του μόλις το 2019, ενώ οι απαρχές των συζητήσεων και σχεδιασμών ανάγονται σε ορίζοντα τεσσάρων δεκαετιών. Ωστόσο, η καθυστέρηση υλοποίησής του δεν πρέπει να αποδοθεί μόνο σε κωλυσιεργούς παράγοντες, καθόσον το αποτέλεσμα είναι ένα επιμελημένο κτήριο, με πληθώρα αιθουσών ικανών να φιλοξενήσουν τόσο λυρικά και συμφωνικά γεγονότα όσο και έργα μουσικής δωματίου, εκθέσεις, σεμινάρια και εκπαιδευτικά προγράμματα, με την συνολική επιφάνεια του συγκροτήματος να ξεπερνά τα 28000 τετραγωνικά μέτρα.
Αυτά αποτελούσαν τις σκέψεις μας λίγο πριν βρεθούμε, την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου 2023, στην αίθουσα Ανδρέα και Μαρίας Καλοκαιρινού (κορωνίδα του ΠΣΚΗ) προς παρακολούθηση μίας από τις κορυφαίες όπερες του 19ου αιώνα, του «Rigoletto» του Giuseppe Verdi, χωρίς να κρύβουμε την ανησυχία μας για τις δυνατότητες ενός αποκεντρωμένου Οργανισμού να στηρίξει ένα τόσο φιλόδοξο εγχείρημα.
Και ενώ ήμασταν προετοιμασμένοι για συμβιβασμούς στις προσδοκίες μας, εκπλαγήκαμε ευχάριστα, στο πρώτο κιόλας λεπτό του πρελούδιου, από την εκπληκτική ακουστική της αιθούσης, οφειλόμενη στην κρυφή, βαθιά τάφρο, ακολουθώντας βέβαια τη συνταγή επιτυχίας τού Bayreuth. Η μουσική διεύθυνση του Μύρωνος Μιχαηλίδη, αρχιμουσικού με μεγάλη εμπειρία, πλαισίωσε τους τραγουδιστές με τρόπο προσεγμένο και στοργικό ανάλογο του ρομαντισμού της εποχής, ενώ στα πυρετώδη ορχηστρικά σημεία δεν έλλειπε ο δυναμισμός και η έκρηξη συναισθημάτων. Αν και η χορωδία αποτέλεσε έναν από τους συμβιβασμούς της βραδιάς, δεν επισκίασε το συνολικό μουσικό αποτέλεσμα, ξένισαν όμως ορισμένες σκηνοθετικές επιλογές που εναντιώθηκαν στο κείμενο, π.χ, ενώ ο Rigoletto τραγουδά: «Che?… adesso non ridete?» (Τί, τώρα δεν γελάτε;), η σκηνοθετική οδηγία ήθελε τους αυλικούς να γελούν και να κοροϊδεύουν μέχρι την πλήρη απομάκρυνση τους από την σκηνή…
Παρόλο που δεν θύμιζε την παραδοσιακή, παραμορφωμένη εικόνα του γελωτοποιού, ο βαρύτονος Federico Longhi ως Rigoletto αντεπεξήλθε στις φωνητικές απαιτήσεις του ομότιτλου ρόλου, ωστόσο το ώριμο, πατρικό ηχόχρωμα δεν κυριαρχούσε, με αποτέλεσμα να χάνεται η στοργικότητα των ντουέτων πατέρα-κόρης. Από την άλλη πλευρά, ο Δούκας του τενόρου Αντώνη Κορωναίου υπήρξε υπερβολικά συγκρατημένος, με βαρύ τίμημα την απουσία της ανέμελης ενεργητικότητας, για την οποία βοά ο ρόλος. Η υψίφωνος Δήμητρα Κωτίδου ως Gilda αποτέλεσε την αποκάλυψη της βραδιάς! Αντεπεξήλθε με εξαίρετο, δεξιοτεχνικό λυρισμό και ευκαμψία στις εναλλαγές ρομαντισμού και bel canto της όπερας.
Συνοψίζοντας, τα λυρικά θέατρα της περιφέρειας, που στο εξωτερικό -όπου η όπερα επί αιώνες αποτελεί ήδη λαϊκή παράδοση – προσφέρουν στο φιλόμουσο κοινό, επειδή αναδεικνύονται σε φορείς προώθησης νέων καλλιτεχνών πριν αυτοί εκτεθούν στα μεγάλα «σανίδια», στην χώρα μας είναι σχεδόν ανύπαρκτα. Στο πλαίσιο αυτό, η ευθύνη που έχει αναληφθεί από το ΠΣΚΗ, στολίδι της λυρικής-και όχι μόνο- τέχνης της Κρήτης, και τον πρώτο καλλιτεχνικό διευθυντή του, Μύρωνα Μιχαηλίδη είναι άξια θαυμασμού και υποστήριξης, όχι μόνο για την ενθάρρυνση νέων ταλέντων, που ενώ θα μπορούσαν να ξεκινήσουν την σταδιοδρομία τους στην Ελλάδα ωθούνται από τις συνθήκες στα μικρότερα θέατρα του εξωτερικού, αλλά και για τη φιλοξενία σημαντικών καλλιτεχνών, αποδιωγμένων από άλλα Εθνικά σχήματα !
Φίλιππος Μάριος Παπαλός- 16 Δεκ. 2023
