του Κυριάκου Π. Λουκάκου
Στο εφετινό ημερολογιακό μεταίχμιο Ιουλίου και Αυγούστου, η μισοστρόγγυλη γενέθλια επέτειος του Μίκη Θεοδωράκη αποτελεί διεθνώς αναγκαίο κόμβο αναφοράς. Για εμάς, που είχαμε το προνόμιο δύο πολύωρων συναντήσεων μαζί του, κατά την προετοιμασία της ειδικής και σφαιρικής βράβευσής του από την Ένωση Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών (έτος ιδρύσεως 1928), η διεθνής αποτίμηση του εμβληματικού αυτού Έλληνα αξιολογείται ως πολλαπλώς ευεργετική, ακριβώς για τα κριτήρια, στα οποία και ο ίδιος στόχευσε σύμφωνα με τον πλέον πρόσφατο δημιουργικό αυτοπροσδιορισμό του, όπως αυτός ανιχνεύεται σε κείμενα αναβίωσης σημαντικών έργων του από το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Γιατί, αν το Ελληνικό τιμητικό του πλαίσιο τείνει να την παραβλέπει, είναι πλέον αυτή η διασύνδεσή του με τον πυρήνα της μεγάλης Ευρωπαϊκής μουσικής, που όχι μόνον επισημαίνεται πλέον από σχολιαστές του κεντροευρωπαϊκού χώρου, αλλά και που διακινδυνεύουμε την εκτίμηση ότι θα ευχαριστούσε ξεχωριστά τον προ ελαχίστων ημερών αλλά και εν συνεχεία εορταζόμενο «λέοντα».
Αίφνης, σε εκπομπή, της 3ης Αυγούστου, ο Torsten Preuß, συνεργάτης ωριαίου αφιερώματος του ραδιοσταθμού Br Klassik της Βαυαρικής ραδιοφωνίας, παρεμπιπτόντως του πλέον σοβαρού της Γερμανίας, στέκεται ιδιαίτερα στο γεγονός ότι ο νεαρός Μίκης υπήρξε μαθητής ενός μεγέθους όπως ο Ολιβιέ Μεσσιάν και φίλος ενός οπαδού της avant garde, όπως ο Ιάννης Ξενάκης, «χωρίς ωστόσο ο ίδιος να υποταχθεί στους νόμους της Νέας Μουσικής». Ακολουθώντας τον δικό του δρόμο, συνεχίζει ο δημοσιογράφος από τη Δρέσδη, ο Θεοδωράκης κινήθηκε ανάμεσα στη συμφωνική παράδοση, την επιφυλακτική υιοθεσία σύγχρονων τεχνικών και την άντληση από το φολκλορικό στοιχείο. Όσο όμως και αν η ανησυχία του συνθέτη για την επίφοβη επιρροή της φήμης του πάνω στην δίκαιη αξιολόγηση του έργου του οφείλει να αποτελεί συνεχή μέριμνα, δεν είναι επίσης φυσικό να αγνοείται ο λυρικός και ρωμαλέος αντίκτυπος της γραφής του σε λιγότερο σύνθετες φόρμες.
Μιαν από τις πιο συγκινητικές πρόσφατες περιστάσεις ακρόασης της δημοφιλούς του μουσικής αποτέλεσε η χαρακτηριστικά ασφαλής επιλογή του χορού του Αλέξη Ζορμπά από το μπαλέτο του «Zorba the Greek», ως καταληκτικό έργο μιας απαιτητικής και συνολικά αξιόλογης συναυλίας της 24ης Ιουλίου, που πραγματοποιήθηκε μεν στο πλαίσιο του τρέχοντος -κατ’ ανάγκην ψηφιακού λόγω πανδημίας- «Διεθνούς Μουσικού Φεστιβάλ Μολύβου», αλλά φιλοξενήθηκε στην αίθουσα ηχοληψίας Berg της Στουτγάρδης και αναμεταδόθηκε απευθείας από την Ραδιοφωνία SWR 2. Η συναυλία θα παραμείνει ελεύθερα διαθέσιμη στη διαδικτυακή ακρόαση μέχρι τις 23 Αυγούστου (στον σύνδεσμο https://www.swr.de/swr2/ard-radiofestival/molyvos-festival-goes-stuttgart-live-ard-radiofestival-konzert-2020-07-24-100.html ) και οι γερμανόφωνοι ακροατές θα έχουν την ευκαιρία, στη διαδρομή ενός αισθαντικού προγράμματος, να ξεναγηθούν στην σύντομη αλλά ήδη καρποφόρο ιστορία του Φεστιβάλ από τις συνιδρύτριές του, τις Ελληνογερμανίδες πιανίστριες Δανάη και Κυβέλη Dörken, που επιπλέον μοιράζονται τη συνοδεία εκλεκτών νέων μουσικών από πρώτα αναλόγια σε ορχήστρες της κεντρικής Ευρώπης.
Μακριά από τον έναστρο ουρανό του λεσβιακού κάστρου, ένα περιορισμένο αλλά ενθουσιώδες κοινό απόλαυσε ατμοσφαιρικές συνθέσεις του Robert Schumann, όπως τις ρομάντσες για όμποε (Philippe Tondre) και πιάνο έργ. 94, τα Φανταστικά κομμάτια για κλαρινέτο (Sebastian Manz) και πιάνο ή το αντάτζιο και αλέγκρο για βιολοντσέλο (Maximilian Hornung) και πιάνο, σε ενδιαφέρουσα αντιπαράσταση με σύγχρονους δημιουργούς, όπως ο Oliver Truan, η Kelly Murphy και ο Σύρος Kinan Azmeh.. Πρόσφυγας στη Νέα Υόρκη από το 2011, ο τελευταίος έζησε και τη δοκιμασία αποτροπής της επιστροφής του στις ΗΠΑ, λόγω της «αντιτρομοκρατικής» Executive Order 13769 του προέδρου Τραμπ! Το «Διάσπαρτο Σημειωματάριό» του για βιολί (Sarah Christian) και κλαρινέτο, στη συναυλία της Στουτγάρδης, υπενθύμισε οράματα πνευματικού κοσμοπολιτισμού που υπηρέτησε δια βίου ο Θεοδωράκης. Παρόμοια ευαγγελίζεται και το -όχι μόνο γεωγραφικά- συνοριακό Φεστιβάλ της γραφικής καστρόπολης του Αιγαίου. Και του χρόνου, λοιπόν, αλλ’ ας ελπίσουμε από κοντά!
