Τριστάνος και Ιζόλδη από την ΚΟΑ

82

του Κυριάκου Π. Λουκάκου

        Ο Βούλγαρος ακαδημαϊκός Πλάμεν Καρτάλωφ είναι επαρκώς γνωστός στην Ελλάδα για συνεργασίες του τόσο με την Εθνική Λυρική Σκηνή όσο και με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Απόφοιτος της Κρατικής Μουσικής Ακαδημίας «Πάντσο Βλαντιγκέρωφ» της χώρας του, ήδη πριν από τις σπουδές του στη σκηνοθεσία της όπερας, ορίσθηκε το 2007 καλλιτεχνικός διευθυντής της Όπερας της Σόφιας και, στην ήδη μακρά θητεία του, επέτυχε να μεταμορφώσει μια χώρα που είχε να ακούσει Βάγκνερ από την εποχή επισκέψεων γερμανικών θιάσων του Άξονα σε «Μπαυρώιτ των Βαλκανίων», αν πιστέψουμε τον έγκυρο συνάδελφό μας John Allison (πρβλ. περιοδικό Opera, τεύχος Σεπτεμβρίου 2018, σελ. 1077-9) ως σχολιαστή εσωτερικής παραγωγής της Τετραλογίας με αμιγώς Βουλγαρικές δυνάμεις!

    

tristan-and-isolde-herbert-james-draper-1901

Με τελείως αντίστροφα δεδομένα στην Ελλάδα και με την εμπειρία τόσο τής εξαιρετικά σπάνιας αναβίωσης έργων του Ρ.Βάγκνερ όσο και του περιορισμένου κύκλου ειδημόνων του συνθέτη αυτού στη χώρα μας, εκφράζουμε αμηχανία για την καθ’ ημάς προτίμηση φιλοξενίας τής όπεράς του «Τριστάνος και Ιζόλδη», του κατά την άποψή μας μουσικά πλέον απαιτητικού για τον θεατή έργου του, κατ’ ανάγκην δε με εισαγωγή των συντελεστών. Αν εξαιρέσουμε την εποχή Χρήστου Λαμπράκη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (1991-2009), κατά την οποία η αναβίωση του «Τριστάνου» εξισορροπήθηκε, στη διάρκεια 2 περίπου δεκαετιών, από παρουσιάσεις των περισσότερο δημοφιλών «Ο Ιπτάμενος Ολλανδός», «Λόενγκριν» και «Ταγχώυζερ», η μετά την εκδήλωση της κρίσης εποχή επιφύλαξε μόνον μια σκηνοθετημένη παραγωγή βαγκνερικής όπερας, εκείνη του «Τριστάνου και Ιζόλδης» της ΕΛΣ.

       Έργο το οποίο κατ’ εξοχήν ενσωματώνει και προεξοφλεί εξελίξεις στη μουσική του 20ου αιώνα, η ελάχιστης σκηνικής δράσης και κατάφορτη από ψυχαναλυτικούς συμβολισμούς τρίπρακτη «Handlung» (υπόθεση) είναι ελάχιστα πρόσφορη να προσελκύσει νέους ζηλωτές στη χώρα μας, ενώ η σχεδόν πλήρης απουσία χορωδίας και οι ελάχιστοι μικροί ρόλοι περιορίζουν δραστικά την εμπλοκή και συναφώς την τριβή Ελλήνων καλλιτεχνών με το ρεπερτόριο αυτό

  

stefanos_tsialis_photo source koa.gr

   Υπό αυτήν την έννοια, μάς ξένισε και η συναυλιακή παρουσίαση της β’ πράξης από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών στην συναυλία της 21ης Φεβρουαρίου [2020] στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Και αυτό διότι με την επιλογή μόνης αλλά και ολόκληρης τής β’ πράξης παρακάμφθηκε η ευκαιρία μιας πιο φιλικής στο λιγότερο εξοικειωμένο κοινό επιλογής που θα ήταν δυνατόν να περιλαμβάνει, με ή χωρίς διάλειμμα, το πρελούδιο, τη διήγηση και την κατάρα της Ιζόλδης με γέφυρα στο φινάλε της α’ πράξης, μέρος του ερωτικού ντουέτου (από τις λέξεις «O sink hernieder», συμπεριλαμβανομένης της σκοπιάς της Μπραγκαίνε) και σε συνεχή ροή τον μονόλογο του βασιλιά Μάρκε από την β’, καθώς και το πρελούδιο της γ’ και φυσικά τον Θάνατο Αγάπης της Ιζόλδης.

       Οι παρατηρήσεις αυτές ουδόλως αναιρούν την ευγνώμονα υποδοχή της συγκεκριμένης συναυλίας. Παρά την συνεκτική διεύθυνση του Στέφανου Τσιαλή, ωστόσο, και αυτή επιβεβαίωσε την ελαττωμένη εξοικείωση τής ΚΟΑ με το ρεπερτόριο αυτό. Τα αντίθετα ίσχυσαν για τους διεθνούς περιωπής τραγουδιστές. Ο «ηρωικός» τενόρος Stefan Vinke υπερασπίσθηκε με μυώδη ακεραιότητα την αιχμή της ακανθώδους εξαγγελίας του Τριστάνου, παρά το εκφραστικό έλλειμμα κατά τη στιχομυθία με τον απατημένο βασιλιά. Έχοντας μεταπηδήσει από την Μπραγκαίνε, με την οποία είχε πρωτοεμφανισθεί στο Μπάυρώιτ (2005), στην Ιζόλδη, ρόλο που υπερασπίσθηκε και στο Φεστιβάλ του 2019, η αρχικά νευρική Petra Lang επιβεβαίωσε αξιοθαύμαστη σφαιρική αντίληψη του ρόλου, χωρίς εκπτώσεις μουσικότητας ακόμη και στις πλέον εκτεθειμένες θέσεις τής  τεσσιτούρας που υπηρέτησε. Λαμπερή και ασφαλής η Μπραγκαίνε της γοητευτικής Σλοβένας μεσοφώνου Barbara Kozelj, πανίσχυρος, βαθύς και με το παράστημα του ρόλου ο βασιλιάς του Αμερικανού μπάσου James Moellenhoff. Ευχάριστα μεταλλικός τέλος ο τενόρος Χρήστος Κεχρής για τις λιγοστές παρεμβάσεις του προδότη Μέλοτ και την αντιποίηση ελάχιστων λέξεων του (βαρυτόνου) Κούρβεναλ. Χρειαζόταν όμως να έχει και την παρτιτούρα μαζί του, μόνος από όλους τους συντελεστές;