Ένα κοντσέρτο της Κάλλας στα 1945
της Σοφίας Θεοφάνους
Ένα κείμενο που αφορά την Μαρία Κάλλας για τις συναυλίες της στα 1945 εκτός Αθηνών από τις αναμνήσεις του πατέρα μου…
Στον εορτασμό της επετείου των 100 ετών από την γέννηση της Μαρίας Κάλλας, η Εθνική Λυρική Σκηνή προέβη σε μία πληθώρα εκδηλώσεων διαφόρων μορφών. Η αλήθεια είναι ότι ενώ όπως όλοι γνωρίζουμε η καριέρα της μεγάλης ντίβας ξεκίνησε όταν ακόμα σε ηλικία 20 ετών ως μαθήτρια της Ντε Ιντάλγκο ανέλαβε μερικούς ρόλους στην Λυρική μας Σκηνή, πουθενά δεν αναφέρονται λεπτομερώς οι λίγες αλλά σημαντικές εμφανίσεις της στην υπόλοιπη Ελλάδα.
Η υπογράφουσα, υπήρξε κόρη του καθηγητού του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης Βασιλείου Θεοφάνους, συνθέτη και μαέστρου της Συμφωνικής Ορχήστρας της Συμπρωτεύουσας. Σύμφωνα με τις αναμνήσεις του , τον Αύγουστο του 1945 και στο θέατρο του Λευκού Πύργου, η τότε Μαρία Καλογεροπούλου μαζί με την σοπράνο Μιρέιγ Φλερύ και άλλους τρείς τραγουδιστάς, έφθασαν για ένα ρεσιτάλ στην Θεσ/νίκη, και με συνοδό τον εξαίρετο πιανίστα και αργότερα λαμπρό μαέστρο Ανδρέα Παρίδη. Το πρόγραμμα, περιελάμβανε ένα σύνολο από διάφορες ιταλικές άριες και ντουέττι των περισσότερο γνωστών λυρικών μελοδραμάτων, δεδομένου ότι αμέσως μετά τον Β! Παγκόσμιο πόλεμο και προτού η Κάλλας ανανεώσει και επεκτείνει το ρεπερτόριό της με έργα λιγότερο γνωστά, η επιλογή λυρικών αποσπασμάτων στις διάφορες συναυλίες, δεν ήταν πολύ μεγάλη .Μετά το εν λόγω ρεσιτάλ και τις ενθουσιώδεις κριτικές του κοινού για την τόσο εντυπωσιακή και αντιστρόφως ανάλογη με την ηλικία της φωνή της νεαράς τραγουδίστριας, το σύνολο των καθηγητών του Ωδείου απεφάσισε να ζητήσει την παραμονή της στην Θεσ/νίκη για μία προσωπική της ακόμα εμφάνιση με την συνοδεία ολοκλήρου της ορχήστρας.
Η Κάλλας δέχθηκε με πολλή χαρά, προτείνοντας η ίδια τις άριες που ήθελε να τραγουδήσει μη γνωρίζοντας όμως εάν η βιβλιοθήκη της Ορχήστρας διέθετε όλες τις «παρτιτούρες» και τις αντίστοιχες «πάρτες» αυτών των λυρικών έργων. Συγκεκριμένα, ενώ υπήρχε ολοκληρωμένα η γνωστή άρια «Vissi d arte» και όλη όπερα της «Τόσκα» του Πουτσίνι, όπως και η άρια «Un bel dì, vedremo» από την «Μπατερφλάυ» του ιδίου, η παρτιτούρα του μαέστρου και οι πάρτες από την άρια «Casta diva» από την «Νόρμα» του Μπελλίνι που επιθυμούσε περισσότερο από όλες να τραγουδήσει, δεν βρέθηκαν πουθενά.
Αιτία υπήρξε η εσπευσμένη αποχώρηση από την πόλη της Θεσ/νίκης τον Οκτώβριο του 1944 του Γερμανικού στρατού κατοχής, του οποίου μέλος υπήρξε Γερμανός αξιωματικός και παράλληλα εξέχων μαέστρος, ο οποίος οργάνωσε, είναι αλήθεια, με μεγάλη προσοχή και επιτυχία την ήδη υπάρχουσα ορχήστρα. Φεύγοντας, ο εν λόγω μαέστρος παρέδωσε πίσω στο Ωδείο το ορχηστρικό υλικό που χρησιμοποίησε καθ΄ όλη τη διάρκεια της θητείας του, χωρίς δυστυχώς να εφαρμοσθεί ο κλασικός κανόνας παραλαβής και παραδόσεως.
Ενώ ο καταξιωμένος Αρχιμουσικός Ευριπίδης Κοτσανίδης ήταν έτοιμος να αφαιρέσει την άρια από το πρόγραμμα, ένας εξαίρετος μουσικός της ορχήστρας και δεξιοτέχνης της βιόλας με το όνομα Κυριάκος Πάτρας, διέθεσε όλη την νύχτα που προηγείτο της γενικής δοκιμής να εκτελέσει την ενορχήστρωση, γράφοντας την παρτιτούρα και όλες τις πάρτες του έργου από κάθε ορχηστρική οικογένεια.
Η παράσταση έκλεισε θριαμβευτικά για μία μάλιστα μόλις εικοσιδυάχρονη τραγουδίστρια. Εκτός από παταγώδη χειροκροτήματα, άκουγες πολλά και ποικίλα σχόλια σε όλη την πλατεία πολλών μουσικών και μη, όπως «Φωνή καμπάνα», «θα κάνει μεγάλη καριέρα» ή «αυτή διευθύνει την ορχήστρα». Πράγματι, το τελευταίο αυτό σχόλιο υπήρξε ενδεικτικό της μεγάλης μελέτης αλλά και της χαρισματικής μουσικότητας της μεγάλης αοιδού, όταν καθ΄ ομολογίαν του συνθέτη και κλαρινετίστα της ορχήστρας Διονυσίου Βισβάρδη και κατά την διάρκεια της γενικής δοκιμής, η Κάλλας σταματά σε ένα σημείο από την «Κάστα Ντίβα» και απευθυνόμενη στον μαέστρο του λέει. «Μαέστρο, σαυτό το σημείο δεν παίζει το κλαρινέτο αλλά το όμποε!!!» (Μία ελαχίστη παράλειψη του Πάτρα).
Στο τέλος της συναυλίας η Μαρία ευχαρίστησε και αγκάλιασε τον Κυριάκο Πάτρα ψιθυρίζοντάς τον. «Δεν θα σε ξεχάσω ποτέ».
Και αυτή μπορεί να τον ξέχασε μετά από τόσες και τόσες φορές που τραγούδησε αυτό το έργο. Αλλά αυτή η πράξη του άγνωστου αλλά τόσο ταλαντούχου μουσικού, μας βεβαιώνει ότι τα μεγάλα ταλέντα μαζί με την σιωπηλή διάθεση προσφοράς, παραμένουν συνήθως άγνωστα.
Αναδημοσίευση από την ΕΣΤΙΑ τής 4ης Οκτωβρίου 2023
