«Επανεκκίνηση της Πράγας» με Βιβάλντι και Σμέτανα σε διασκευές

65

του Κυριάκου Π. Λουκάκου

        Με τον πολύσημο τίτλο «Hope for Prague» και σε ζεύξη της τσεχικής τηλεόρασης με τον τριεθνή και δίγλωσσο πολιτιστικό δίαυλο arte (19/09/2020), ο διεθνούς φήμης Βρετανός βιολονίστας Daniel Hope εξέπεμψε σήμα συναυλιακής επανόδου της Πράγας από ειδυλλιακή πλωτή πλατφόρμα καταμεσίς του ποταμού Μολδάβα που την διατρέχει. Το πρόγραμμα της βραδιάς συγκροτήθηκε από επεξεργασίες αειθαλών του ρεπερτορίου. Την ελεύθερη διασκευή (όχι «ενορχήστρωση», όπως υποστήριζαν οι γαλλικοί τίτλοι) του «Μολδάβα» (τσεχιστί Vltava), 2ου από τα 6 συμφωνικά ποιήματα του Bedřich Smetana  υπό τον τίτλο «Η πατρίδα μου», επωμίσθηκε ο δεξιοτέχνης του κοντραμπάσου Jiri Slavik (*1986). Η νέα σύνθεση, για έγχορδα, ξύλινα πνευστά και άρπα, με την έντιμη αλλά ελάχιστα ευρηματική ονομασία «Vltava on Vltava», αποδείχθηκε αρκούντως ατμοσφαιρική στο μαγικό ποτάμιο λυκόφως της «πόλης των χιλίων γεφυρών», αλλά σηματοδότησε απομείωση της εγερτήριας δύναμης αυτής της εμβληματικής παρτιτούρας, όπως αποτυπώνεται σε αλησμόνητες εγγραφές της Τσέχικης Φιλαρμονικής κάτω από μπαγκέτες μεγάλων μαέστρων.

3119359 Daniel Hope in Prag

       Ως κύριο έδεσμα, ακολούθησε η ενότητα των 4 πρώτων  κονσέρτων (από συλλογή 12) του Antonio Vivaldi, οικείων με την προγραμματική ονομασία τους «Οι 4 εποχές». Και στην περίπτωση αυτή όμως δεν επρόκειτο για συγκεκαλυμμένη απόπειρα μεταγραφής, αλλά για «αποδόμηση και ανασύνθεση» της παρτιτούρας, ουσιωδώς διαφοροποιημένη από το πρωτότυπο έργο, δια χειρός του συνθέτη Max Richter (*1966). Παιδί της εποχής μας, ο Γερμανο – Βρετανός απόστολος του μεταμινιμαλισμού αξιοποιεί, ως όχημα επιτυχίας του σε τομείς από την όπερα μέχρι τον κινηματογράφο, τους νέους τρόπους διάδοσης του μουσικού προϊόντος, σημειώνοντας πλέον του δισεκατομμυρίου από streams των έργων του. Στη νέα μορφή των Βιβάλντι/Ρίχτερ μόλις το 25 % του θεματικού υλικού του πρωτοτύπου διατηρείται, χωρίς ωστόσο να συσκοτίζεται ο ποταμός μελωδιών του «prete rosso» της Βενετίας.  

    Ο Ντάνιελ Χόουπ είχε πρωταγωνιστήσει στην πρώτη παρουσίαση του έτους 2012, στο Barbican Hall του Λονδίνου, ενώ ο ίδιος, ήδη το 2013, είχε μεταφέρει αυτόν τον «Vivaldi Revisited» στην ιστορική αίθουσα συναυλιών Rudolfinum της τσεχικής πρωτεύουσας, στο πλαίσιο του φεστιβάλ «Έγχορδα του Φθινοπώρου», ενός από τα πλέον εκλεκτικιστικά της κεντρικής Ευρώπης. Η νέα «αυθεντική» παρουσίαση, στο ίδιο οργανωτικό πλαίσιο,  από το 20μελές σύνολο εγχόρδων  Epoque Orchestra υπηρέτησε με συνέπεια και ζήλο τον στόχο του συνθέτη να γεφυρώσει τους κόσμους της μπαρόκ και της ηλεκτρονικής μουσικής, αναβαπτίζοντας την αρχική δημιουργία σε χαρακτηριστικούς τρόπους του μινιμαλισμού, όπως η επαναληπτικότητα και οι αιωρούμενες, απρόοπτες καταλήξεις μουσικών μερών. Η εκ μέρους μας προκλητική αντιπαράσταση του παρηλλαγμένου Βιβάλντι με την παμπάλαια  ρωμαϊκή α’ παγκόσμια ηχογράφηση του έτους 1942 δεν μάς έπεισε μόνον για την αειθαλή νεότητα του αναντικατάστατου αυθεντικού έργου (η ευάερη, δροσερή και ρυθμικά ανεπιτήδευτη διεύθυνση του Bernardino Molinari μάς αιφνιδίασε με την εν μέσω πολέμου μεσογειακή «φυσική έκφραση»  κατάφασης ζωής), αλλά και για την σκοπιμότητα της επεξεργασίας του Ρίχτερ σε ένα νέο κόσμο τεχνικά και ποιοτικά τροποποιημένης πρόσληψης και απόλαυσης της μουσικής εμπειρίας.