Ίρμα Κολάση και Ρένα Κυριακού ξανασυστήνονται με συνθέσεις τους

232

του Κυριάκου Π. Λουκάκου

      Συνεχίζουμε τον σχολιασμό του διπλού δίσκου υπό τον τίτλο «Ελληνίς Μούσα» (IRIDA 025), στον οποίο η υψίφωνος Μυρσίνη Μαργαρίτη και η πιανίστρια Έφη Αγραφιώτη αναδεικνύουν άγνωστες συνθέσεις για φωνή και πιάνο από τη γραφίδα 15 συνθετριών ελληνικής καταγωγής. Στόχος να προμηθεύσουμε ένα συνοπτικό οδηγό, ενισχυτικό του πάθους της ακρόασης που πυροδοτεί η συγκεκριμένη κυκλοφορία.

    

Rena Kyriakou- in-1960 – photo source ert.gr

Τοποθετημένη στα βάθη του δεύτερου από τους δίσκους, η «Θλίψη», μονάκριβο δείγμα συνθετικής δράσης της μεσοφώνου Ίρμας Κολάση (1918-2012) στο αρχείο της, που φιλοξενείται στη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, αποβαίνει αποκαλυπτική για ποιότητες που κατέστησαν τη μεσόφωνο μιαν από τις αδιαφιλονίκητες διασημότητες αυτού του πολύτιμου ανθολογίου. Ανεψιά βιολονίστα (μαθητή του Georges Enescu) και συγγενής του επίσης βιολονίστα και αρχιμουσικού Βύρωνος Κολάση, είχαμε για πρώτη φορά την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε την Ίρμα Κολάση, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, σε  υπαίθρια γιγαντο-προβολή γαλλικών mélodies επί εξωτερικού τοίχου του Centre Pompidou. Περαιτέρω επιβεβαίωση του status της, ως μεγάλης ιέρειας στο ρεπερτόριο αυτό, αποτελεί η σειρά 5 ωριαίων εκπομπών, υπό τον αποκαλυπτικό τίτλο «Irma Kolassi ou La Volupté du Chant»,  που τής είχε αφιερώσει ο σταθμός Espace 2 της Ραδιοφωνίας της Ρωμανικής Ελβετίας το 2008, όταν, επ’ ευκαιρία των 90ων γενεθλίων της, έστειλε τον συνεργάτη του για μιαν εκ βαθέων συνέντευξη στην παρισινή κατοικία της. Το εκτενές τεκμήριο του αρχείου μας οφείλεται στη γενναιοδωρία ενός Έλληνα της Αυστραλίας εγκατεστημένου σήμερα στη Λωζάνη, του ειδήμονος φιλόμουσου ιατρού, χορηγού και συλλέκτη δρος Ηρακλή Δέρβου, που πριν λίγες εβδομάδες γιόρτασε 80 άοκνα χρόνια.

        Αν και μουσικός εξ απαλών ονύχων, η φωνή της Κολάση αντιμετωπίσθηκε αρχικά με αδιαφορία και δυσπιστία. Η ίδια περιγράφει στη συνέντευξη την επιμονή που απαιτήθηκε από τον Γερμανό μαέστρο Hans Hoerner στην Κατοχή, προκειμένου να την παρασύρει σε ακρόαση. Πρώτος εκείνος δε την εξόρκισε να ασχοληθεί με το τραγούδι, αφού την είχε συνοδεύσει, στο σαλόνι του σπιτιού της, σε γαλλικές μελωδίες και τον «Βασιλιά των Σκλήθρων» του Σούμπερτ!                                              

          Στον δίσκο οφείλει κατ’ εξοχήν την επιβίωση της φήμης της και η ετέρα προβεβλημένη καλλιτέχνις του άλμπουμ. Το εγκαινιάζει άλλωστε με σώμα μελωδιών από τη γραφίδα της πάνω σε  απαιτητική γερμανική και γαλλική ποίηση, από τον Goethe ως τον Apollinaire. Η πολλαπλώς χαρισματική Ρένα Κυριακού (1917-1994), ιατρικά διαγνωσμένο παιδί θαύμα του πιάνου και της σύνθεσης, κόρη φημισμένου αρχιτέκτονα από το Ηράκλειο της Κρήτης, με γαλλικές και όχι μόνο σπουδές πλάι σε κορυφαίους, όπως ο Isidor Philipp, μαθητής μαθητή του Σοπέν,  και η Nadia Boulanger (με την οποία είχε συνεργασθεί και η Κολάση!), υπήρξε και μέλος της Ενώσεως Ελλήνων Μουσουργών, όπως ενημερώνει το αναρτημένο στην ιστοσελίδα του Ελληνικού Μουσικού Κέντρου Ηρακλείου βιογραφικό της, που επιμελήθηκε η μουσικολόγος Χριστίνα Κλ. Γιαννέλου.

         Αν και οι περισσότερες από τις πολλές και πρωτοπόρες εγγραφές της δεν έχουν επανεκδοθεί και αποτελούν αντικείμενο αναζήτησης «βυνιλιοκυνηγών», η Κυριακού αποτελεί όχι απλά ιστορική, αλλά επιπλέον και ερμηνευτική αναφορά για το πιανιστικό έργο συνθετών από τον Isaac Albeniz έως τον Emmanuel Chabrier, ενώ η ένταση ενστικτώδους ταύτισής της με την πιανιστική δημιουργία του Felix MendelssohnBartholdy, τον οποίο η ίδια αποκατέστησε στην παγκόσμια συνείδηση, είχε τα μυστικιστικά χαρακτηριστικά μιας κυριολεκτικής μετεμψύχωσης του μεγάλου συνθέτη. Δεν ξενίζει λοιπόν ότι οι μελωδίες της Κυριακού συναρπάζουν, με αβίαστη και ασφαλή γραφή αναγνωρίσιμης κεντροευρωπαϊκής εσωτερικότητας και φινέτσας, ενώ αποδίδονται στον νέο δίσκο με επιμελημένη άρθρωση και λεπταίσθητη μουσικότητα, αρετές που εξάλλου χαρακτηρίζουν συνολικά το πρόγραμμα.