Έτος Μαρία Κάλλας στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

155

                                                                                του Κυριάκου Π. Λουκάκου

           Η 16η του κάθε Σεπτέμβρη οδηγούσε ανέκαθεν τον συνειρμό στην ταύτιση της εκδήλωσης του Διεθνούς Καλλιτεχνικού Κέντρου ATHENAEUM για τη Μαρία Κάλλας με το Ωδείον Ηρώδου του Αττικού και τη γραφική ηχητική παρενόχληση της συναυλίας από  ακολουθία σε παρακείμενο εκκλησάκι λόγω εορτής φιλανθρωπικού ιδρύματος. Όχι εφέτος, ωστόσο, αφού το Ηρώδειο μονοπωλήθηκε από την ΕΛΣ, ενώ το ΑΤΕΝΕΟΥΜ συμμάχησε με τον ΟΜΜΑ, χαρίζοντας την αιγίδα του σε δύο παράλληλα γεγονότα: Ένα περιφερειακό, στο θέατρο της αρχαίας Μεσσήνης, κοντά στον Μελιγαλά, γενέτειρα του πατέρα της Ντίβας, όπου, υπό τον τίτλο «Η δεσποινίς Μαίρη Καλογεροπούλου», επαναλήφθηκε βραδιά του παρελθόντος Μαρτίου, την οποία είχαμε διθυραμβικά σχολιάσει. Και ένα κεντρικό, στην αίθουσα «Χρήστος Δ. Λαμπράκης» (Συλλόγου Φίλων της Μουσικής) που υπηρέτησε διττό στόχο. Να τιμήσει τη μνήμη της Κάλλας, αλλά και να επαναφέρει στην κοινή συνείδηση,  κατά τον πλέον παραστατικό τρόπο, τη διοργάνωση του Grand Prix Maria Callas, βραβείο του οποίου -και των μυθικής σύνθεσης κριτικών επιτροπών του- υπήρξε και η ήδη διάσημη σοπράνο που πρωταγωνίστησε, η Αζέρα Dinara Alieva.

  Γεννημένη στο Μπακού (*17/12/1980), νικήτρια των περίφημων «Operalia» του Πλάθιντο Ντομίνγκο, αλλά και Διαγωνισμού «Francisco Viñas» της Ισπανίας, στέλεχος του Μπολσόι της Μόσχας, αλλά με τακτικές εμφανίσεις στην Κρατική Όπερα της Βιέννης, η Αλίεβα  αποτελεί ένα από τα «καυτά» ονόματα της παγκόσμιας λυρικής πραγματικότητας. Η φωνή της, μεγάλης τονικής πληρότητας και με πολλά υποσχόμενους δραματικούς υποτονισμούς, συμπληρώνει την επιβλητική σκηνική παρουσία και την αναντίρρητα αδρή και θεληματική ομορφιά της. Τις ποιότητες αυτές διατράνωσε η καλλιτέχνις στο πρώτο μέρος του προγράμματός της, με σελίδες από τον «Τροβατόρε», την «Αΐντα» και τη «Δύναμη του Πεπρωμένου» του Βέρντι, επιβεβαιώνοντας σφρίγος αντοχής, αξιοσημείωτη μουσικότητα και στέρεα σχολή. Το αφιερωμένο όμως στον Πουτσίνι και τον Βερισμό δεύτερο μέρος της συναυλίας αποκάλυψε, χωρίς περιθώριο αμφιβολίας, το έλλειμμα ιδιοποίησης του αδόμενου Ιταλικού κειμένου από την υψίφωνο και την εντελώς σχηματική, χονδροειδή απόπειρα εκφραστικής του επένδυσης, στοιχεία τα οποία, εφ’ όσον δεν εμβαθύνει σε αυτά επειγόντως, μέλλουν να της στερήσουν μια θέση στο πάνθεον υστεροφημίας των λυρικών ερμηνευτών της εποχής της. Από την άλλη πλευρά δεν έχουμε παρά μόνον επαίνους να επιδαψιλεύσουμε στην Κρατική Ορχήστρα Αθηνών και τον αρχιμουσικό της Μίλτο Λογιάδη, όχι μόνο γιατί μάς χάρισαν ένα σπανίως ανακρουόμενο κόσμημα, το ιντερμέτζο από την όπερα του Μασκάνι «L’ Amico Fritz», αλλά και επειδή ανέδειξαν καθένα από τα εμβόλιμα ορχηστρικά με τους όρους συμφωνικής φιλοδοξίας που τους αρμόζουν, επιπροσθέτως δε με το Ιταλικό πάθος, που άλλοτε μάς είχε λείψει, απεκδύοντάς τα από επίκτητο εκχυδαϊσμό και  αποκαλύπτοντας με λεπτολόγο και υψηλή ανάλυση την αρχική μουσική και δραματουργική τους υπόσταση.

Σε πολύ πιο εσωστρεφές πλαίσιο, σε περισσότερο πρώιμη φάση καλλιτεχνικής ανόδου και υπό το προγραμματικό σύνθημα «Vive la France» εμφανίσθηκε στην αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος» (11/10/2017) η «ανατέλλουσα» Γαλλοδανέζα υψίφωνος Elsa Dreisig (*1991), επίσης βραβευμένη στα «Οπεράλια». Με αυτά συντηρεί στενή σχέση και ο πιανίστας Κάρολος Ζουγανέλης που τη συνόδευσε με ωριμότητα και ευαισθησία σε ένα εύρος μελωδιών, από τον Ντυπάρκ, τον Ραχμάνινωφ, τον Σωσσόν και τον Σούμπερτ έως τον Μάλερ, τον Ντεμπυσσύ και τον Ζόντχάιμ. Στους δύο τελευταίους έλαμψε ιδιαίτερα η καλλιτέχνις, αφομοιώνοντας εναργέστερα και πιο προσωπικά την ποίηση, αλλά και την ίδια τη γαλλική γλώσσα. Στη Μαρία Κάλλας αφιέρωσε η νεαρή το τελευταίο κεφάλαιο του προγράμματος, με σύνοψη του «Τριστάνου & Ιζόλδης»: το πρελούδιο, δια χειρών Ζουγανέλη, παρεμπιπτόντως πιανίστα της εκπαιδευτικής κληροδοσίας των Υβ Νατ και Χάινριχ Νώυχάουζ, το θεματικά σπερματικό «Στο θερμοκήπιο», από τα «Wesendonck Lieder», και τον «Θάνατο Αγάπης» της ηρωίδας. Ρόλος που δεν διεκδικεί η Ντράισι, αλλά που η Κάλλας είχε ήδη ερμηνεύσει στη σκηνή και ηχογραφήσει στην ηλικία αυτή, «Rising star» ακόμη και η ίδια! Μια από τις 3 πρώτες -και τις μοναδικές- ηχοληψίες της για τον δύοντα δίσκο γραμμοφώνου…