Ο Μπαχ και η θεολογική αρμονία των αριθμών από τον Αντρέι Γκαβρίλωφ

του Κυριάκου Π. Λουκάκου

Ο Μπαχ και η θεολογική αρμονία των αριθμών από τον Αντρέι Γκαβρίλωφ

Είναι βασανισμένος άνθρωπος ο Andrei Gavrilov που πρωτοαντικρίσαμε το εσπέρας τής 22^ας  Απριλίου στην αίθουσα τού ΦΣ «Παρνασσός». Γιος ζωγράφου με απώτερες γερμανικές ρίζες και πιανίστριας, μαθήτριας ενός Heinrich Neuhaus και εκπαιδευτικής  «εγγονής» ενός Alexander Goldenweiser, διδάχθηκε τη μουσική από τα 2 του μόλις χρόνια, πολύ προτού μαθητεύσει στο Ωδείο της Μόσχας και αναδειχθεί σε μείζον ταλέντο. Παρακολουθώντας την μετεωρική του ανέλιξη από τη Γερμανία, τα πρώτα χρόνια τής δεκαετίας του 1980, μετά βίας μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι η σταδιοδρομία του είχε ανακοπεί τόσο απότομα και βάναυσα από τον ίδιο τον μετέπειτα Σοβιετικό πρόεδρο Γιούρι Αντρόπωφ με κατ’ οίκον περιορισμό του λόγω φρονημάτων για μια περίπου πενταετία!  Οι στρεβλώσεις της σταδιοδρομίας του δεν είχαν ως μόνο επώδυνο αποτέλεσμα την ακύρωση μεγάλων δισκογραφικών σχεδίων, όπως ενδεικτικά κύκλοι κονσέρτων Μπετόβεν και Ραχμάνινωφ με μαέστρο τον Κάραγιαν, αλλά και μιαν εσωτερική κρίση και εξωτική αποστρατεία οκταετίας, προτού επανέλθει επιφυλακτικά στη μουσική, από το 2001 και εξής. Καρπός αυτής τής μακρόχρονης ενδοσκόπησης ήταν η αιρετική ίσως, αλλά ανυπόκριτα αποκαλυπτική βραδιά που μοιραστήκαμε μαζί του, στην εξέλιξη και μετά το πέρας της.

Ο Γκαβρίλωφ βυθίστηκε στην μελέτη τού «Καλώς Συγκερασμένου Κλειδοκυμβάλου» τού Γ.Σ.Μπαχ, αναζητώντας την αρμονική αποκρυπτογράφησή του μέσα από τη θεολογία μαθηματικών εξισώσεων. Στη δική του θεώρηση το τέμπο υπαγορεύεται από αλγόριθμο, ο Μπαχ αξιοποίησε τα μαθηματικά και τη γεωμετρία για να επιτύχει ένα κοσμολογικό μουσικό αποτέλεσμα και ο πιανίστας επέλεξε την Αθήνα για την απόλυτη πρώτη παρουσίαση τής συνακόλουθης ερμηνείας του, υποσχόμενος από σκηνής μια δεύτερη Αθηναϊκή πρεμιέρα, 4 χρόνια αργότερα, για το 2^ο βιβλίο τού Κύκλου.

Χαλαρός, προσωπικός και ευπροσήγορος, ο ώριμος Γκαβρίλωφ μοιράστηκε μαζί μας τη μουσική του με αυθόρμητες ερμηνευτικές επεξηγήσεις πριν από κάθε πρελούδιο και φούγκα, παρομοιάζοντας το πρώτο με τον σκελετό και τη δεύτερη με σώμα τής κάθε ακολουθίας και με συνειδητή την επιλογή τής χωρίς παύση διαδοχής τους. Ήδη το 1^ο πρελούδιο για εκείνον υποδεικνύει τον Μπαχ ως πρόδρομο και καλύτερο τού Χάιντν, χαρακτηρίζει το 2^ο ως μοτίβο χριστολογικής αναφοράς, το 3^ο γνήσια χορευτική ευωχία, το 4^ο ως μία από τις πιο τέλειες συνθέσεις για τον σταυρό και τον χριστιανικό «χώρο» (space), το 6^ο ως επιφανειακά μονοφωνικό που υποκρύπτει όμως πεντάφωνη ή εξάφωνη πολυφωνία.  Ομοίως, στην οπτική του, το 7^ο εισάγεται από πρελούδιο διόδου προς τον Θεό με τη φούγκα ως χορό εν Παραδείσω, χαρακτηρίζει το πρελούδιο αρ.8 ως αναπαράσταση της Δημιουργίας και αξιολογεί την τρίφωνη φούγκα του ως μη εκτελέσιμη, στο 10^ο περιγράφεται μια κοσμογονία, θεωρεί το 12^ο ως υπόδειγμα μαθηματικής αρμονίας με τη φούγκα να αποτελεί αίνο εξαιρετικά σύνθετο, με «κρυμμένες» φωνές, πρόκληση για εκτελεστή και ακροατή, το 13^ο, 14^ο και 17^ο ως επιστροφή στο μπαρόκ, τάση στην οποία αρνείται να εντάξει τον Μπαχ, το 21^ο και τη φούγκα του ως «μουσικά αστεία», κ.ο.κ.! Μυσταγωγία!